Deze vraag stond centraal in de zaak die heeft geleid tot het arrest van de Hoge Raad van 15 maart 2024, nr. 22/04807, ECLI:NL:HR:2024:289.
Uitspraak van het Hof Arnhem-Leeuwarden
Volgens het Hof heeft een belastingplichtige, die gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om te worden gehoord, op zijn verzoek ook recht op toezending van de op de zaak betrekking hebbende stukken, eventueel tegen vergoeding van de kosten. Afwijzing van dat verzoek kan volgens het Hof slechts worden gerechtvaardigd door zwaarder wegende belangen van het bestuursorgaan ten opzichte van de belangen van belanghebbende bij een effectieve en doelmatige besluitvorming, in de omstandigheden van het geval (Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 8 november 2022, nr. 22/00519, ECLI:NL:GHARL:2022:9502).
Uitgangspunten van het inzagerecht
De Hoge Raad heeft het inzagerecht gekoppeld aan het horen in bezwaar. Als belastingplichtige niet hoeft te worden gehoord, dan heeft hij ook geen recht op inzage in de stukken. Op basis van de wet vindt horen in fiscale zaken plaats op verzoek. Voor Rijksbelastingzaken wordt hiervan afgeweken en geldt op basis van par. 9 van het Besluit Fiscaal Bestuursrecht dat het initiatief voor een hoorgesprek bij de inspecteur ligt. Voor lokale heffingen geldt dit beleid dus niet.
Het recht op een afschrift van de stukken is in de wet neergelegd in aansluiting op het inzagerecht. Er bestaat geen recht op een afschrift van de stukken als geen recht op inzage bestond omdat een hoorgesprek achterwege kon blijven (HR 18 augustus 2023, nr. 22/00170, ECLI:NL:HR:2023:1107).
In dit arrest van 18 augustus 2023 beslist de Hoge Raad voorts dat terinzagelegging van de op de zaak betrekking hebbende stukken ook via elektronische weg kan plaatsvinden, bijvoorbeeld door belastingplichtige toegang te geven tot die bestanden. Het is aan bestuursorgaan om een keuze te maken op welke wijze inzage in de stukken wordt verleend. Bij het maken van die keuze dienen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht te worden genomen. Als het bestuursorgaan er voor kiest om de stukken voorafgaand aan het hoorgesprek aan belastingplichtige toe te zenden (elektronisch of op papier), kan het bestuursorgaan niet worden tegengeworpen dat de op de zaak betrekking hebbende stukken niet ter inzage zijn gelegd.
Arrest van 15 maart 2024
De Hoge Raad herhaalt dat het recht op een afschrift van de stukken in de wet is neergelegd in aansluiting op het inzagerecht. De Hoge Raad beslist vervolgens dat als geen gebruik is gemaakt van het inzagerecht, belastingplichtige ook geen recht heeft op een afschrift van de stukken.
In deze zaak heeft belastingplichtige geen gebruik gemaakt van zijn inzagerecht en heeft dus ook geen recht op een afschrift van de op de zaak betrekking hebbende stukken. De uitspraak van het Hof is op dit punt niet juist.
Ten overvloede merkt de Hoge Raad op dat als recht bestaat op de afschriften van de op de zaak betrekking hebbende stukken, deze in persoon op het kantoor van het bestuursorgaan kunnen worden overhandigd, maar ook per post of digitaal kunnen worden opgestuurd.
In de praktijk
Er bestaat in bezwaar geen algemeen recht op een afschrift van de op de zaak betrekking hebbende stukken. Het recht op een afschrift van de stukken bestaat alleen als er gebruik is gemaakt van het inzagerecht. De inzage kan op 2 manieren plaatsvinden. Afhankelijk van de manier waarop inzage wordt verleend, is bepalend of belastingplichtige nog behoefte heeft aan een afschrift van de stukken.
Wil je verder lezen? Schrijf je in via de knop 'Abonneer je hier!' hieronder en ontvang wekelijks naast een samenvatting, ook meer over de context en de toepassing:
Wil je wekelijks alleen een korte samenvatting van de actualiteit ontvangen? Meld je dan aan via deze link
