Op 7 april jl. heeft de staatssecretaris van Financiën een evaluatie van woonplaatsonderzoeken door de Belastingdienst naar de Tweede Kamer gestuurd.
Conclusie evaluatie
De conclusie is – kort en bout- dat de Belastingdienst op zich genoeg mogelijkheden heeft om een woonplaats te onderzoeken, maar dat het lastig is als betrokkene niet meewerkt. Dat laatste geldt denk ik voor ieder onderzoek waarin de belastingplichtige niet meewerkt.
Wat kan de Belastingdienst in dat geval doen? De Belastingdienst kan proberen om via civielrechtelijke weg de gevraagde informatie af te dwingen of de inspecteur kan een informatiebeschikking nemen. Nadeel van dat laatste is dat een procedure hierover vaak lang duurt. Er is inmiddels een pre-consultatie gestart over het wegnemen van de knelpunten die bij het nemen van een informatiebeschikking worden ervaren. Daarover een andere keer meer. Terug naar de woonplaatsonderzoeken.
Instructie woonplaatsonderzoeken
Bij de kamerbrief is naast een evaluatie ook een ‘instructie woonplaatsonderzoeken’ van 27 augustus 2024 gevoegd. Met ingang van 1 januari 2025 moet deze instructie een uniforme aanpak door de Belastingdienst waarborgen. Wat staat er in deze instructie.
Waar en bij wie kan de Belastingdienst informatie opvragen?
Informatie opvragen bij belanghebbende
Tijdens een woonplaatsonderzoek mogen vragen worden gesteld aan de belanghebbende op grond van art. 47 AWR. Hierbij moetrekening worden gehouden met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, zoals zorgvuldigheid, motivering, proportionaliteit en subsidiariteit. Bijzondere persoonsgegevens zoals gezondheidsgegevens, etniciteit, politieke voorkeur of seksuele geaardheid mogen niet worden opgevraagd.
Medische gegevens zijn bijzondere persoonsgegevens en mogen in principe niet worden verwerkt. Alleen neutrale gegevens zoals het hebben van een huisarts of verzekering kunnen onder voorwaarden worden meegenomen.
Informatie opvragen bij derden
Het is toegestaan om informatie op te vragen bij derden (art. 53 en 55 AWR), maar belanghebbende moet eerst zelf de kans krijgen om informatie te leveren.
Informatie opvragen bij buitenlandse autoriteiten
Informatie opvragen in het buitenland loopt via het Central Liaison Office (CLO). Hiervoor moet eerst geprobeerd zijn om alle informatie binnen Nederland te verkrijgen (het uitputtingsbeginsel).
Uitvoering woonplaatsonderzoek
Een woonplaatsonderzoek start alleen als er aanwijzingen zijn dat iemand mogelijk een persoonlijke band van duurzame aard met Nederland heeft. Het moet meer dan een theoretische mogelijkheid zijn.
Tijdens het onderzoek moet steeds worden afgewogen of het opvragen van informatie noodzakelijk is (proportionaliteit) en of dit op een minder belastende manier kan (subsidiariteit).
Initiële verkenning
Voordat vragen worden gesteld aan de betrokkene, wordt eerst beschikbare informatie verzameld uit systemen en eventueel publieke bronnen (KvK, Kadaster etc). Hierbij wordt gekeken naar woonruimte, sociale en economische bindingen, feitelijk verblijf, nationaliteit en relevante verdragen.
Evaluatie
Vervolgens wordt beoordeeld of er sprake is van een mogelijke duurzame persoonlijke band met Nederland. Deze afweging en alle betrokken personen worden vastgelegd in het systeem. Zonder toestemming van de teamleider gaat het onderzoek niet verder.
Introductiefase
Als er voldoende aanleiding is, ontvangt de betrokkene een introductiebrief met uitleg over het voorgenomen onderzoek. Op basis van een eventuele reactie wordt besloten om het onderzoek voort te zetten, af te ronden of aanvullende informatie op te vragen.
Nader onderzoek
Bij voortzetting wordt een vragenbrief gestuurd en een woonplaatsdossier aangelegd. De betrokkene wordt geïnformeerd over de aanleiding. Soms wordt eerst een derdenonderzoek gedaan; dit vereist extra toestemming. De ontvangen informatie wordt beoordeeld, en afhankelijk van de uitkomst wordt het onderzoek afgerond of voortgezet.
Vastlegging
Alle stappen, correspondentie, evaluaties, en interne afstemming worden vastgelegd in het systeem. Dit geldt ook voor vervolgstappen.
Wil je iedere week de actualiteit als eerste ontvangen? Meld je dan aan via deze link
