De Hoge Raad heeft op 13 oktober 2023 in navolging van het Hof beslist dat omkering en verzwaring van de bewijslast wel mogelijk is als een eerder genomen informatiebeschikking door de belastingrechter is vernietigd (HR 13 oktober 2023, nr. 21/05244, ECLI:NL:HR:2023:1336)
Wat was er aan de hand?
Belastingplichtige exploiteert samen met een medevennoot (VOF) een coffeeshop. In de periode 2010 tot en met 2012 hebben er 22 waarnemingen ter plaatse plaatsgevonden. Uit deze waarnemingen volgt volgens de inspecteur dat de aangegeven omzet afwijkt van de naar aanleiding van de waarnemingen berekende omzet. Partijen hebben hier enige tijd over gecorrespondeerd. De inspecteur vraagt zich af of belastingplichtige gebruik wil maken van de inkeerregeling maar de belastingplichtige meent dat de aangegeven omzet juist is.
Omdat belastingplichtige niet wil inkeren, ziet de inspecteur geen andere mogelijkheid dan het starten van een boekenonderzoek. Het boekenonderzoek start op 18 november 2014 start hij een boekenonderzoek over de jaren 2011 tot en met 2013.
Op 17 februari 2015 legt de inspecteur een informatiebeschikking op. Volgens de informatiebeschikking voldoet de administratie van belastingplichtige niet aan de wettelijke vereisten. Het boekenonderzoek is op dat moment nog niet afgerond.
Belastingplichtige is het er niet mee eens en start een procedure. Deze procedure leidt tot vernietiging van de informatiebeschikking door het Hof Den Haag op 16 november 2016, nr. 16/00254, ECLI:NL:GHDHA:2016:4411. Het Hof vindt – kort en bondig- dat de inspecteur onvoldoende bewijst dat de administratie niet deugt. Het beroep in cassatie hiertegen heeft de Hoge Raad met art. 81 RO afgedaan (HR 20 oktober 2017, nr. 16/06234, ECLI:NL:HR:2017:2677).
Bij brief van 15 november 2017 wordt het onderzoek uitgebreid naar de inkomstenbelasting over de jaren 2012 tot en met 2016. Het onderzoek eindigt met het conceptrapport van 11 juni 2018, welke op 2 augustus 2018 definitief is gemaakt.
Op basis van de uitkomsten van het boekenonderzoek heeft de inspecteur de aangiften over de jaren 2011 tot en met 2016 gecorrigeerd. Hij heeft de winst verhoogd. Over de jaren 2012 tot en met 2016 heeft hij vergrijpboetes ex art. 67d AWR opgelegd. De inspecteur meent dat de bewijslast moet worden omgekeerd en verzwaard omdat de vereiste aangiften niet zijn gedaan. Ter onderbouwing daarvan stelt de inspecteur zich op het standpunt dat de administratie moet worden verworpen en niet kan dienen als basis voor de winstberekening.
Omkering en verzwaring van de bewijslast ook mogelijk als de informatiebeschikking is vernietigd?
Omkering en verzwaring van de bewijslast wegens een ondeugdelijke administratie kan volgens de Hoge Raad dus ook plaatsvinden zonder dat er een informatiebeschikking is genomen? Geldt dat ook als er wel een informatiebeschikking is afgegeven maar deze door de rechter is vernietigd?
Dat kan volgens de Hoge Raad wel. De inspecteur moet in de procedure over de belastingaanslag aan de hand van de normale regels van de bewijslastverdeling aannemelijk maken dat de administratie niet als grondslag van de winstberekening kan dienen. Het staat de inspecteur volgens de Hoge Raad vrij om daarbij feiten en omstandigheden aan te voeren die hij niet in de procedure over de informatiebeschikking heeft aangevoerd, tenzij de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zich hiertegen verzetten. In de aan de Hoge Raad voorgelegde casus is dat laatste niet aan de orde.
Belastingplichtige is daartegenover ook niet beperkt in zijn verweer. Hij kan in de procedure over de belastingaanslag alle feiten en omstandigheden naar voren brengen, die hij van toepassing vindt.
De rechter baseert zijn oordeel over de administratie in procedure over de belastingaanslag op hetgeen in die procedure naar voren is gebracht en hij is daarbij niet gebonden aan een eerder gegeven en inmiddels onherroepelijk geworden rechtelijke beslissing tot vernietiging van de informatiebeschikking.
Iedere week deel ik per mail in een update. Vind je het leuk om deze updates te ontvangen? Meld je dan aan via deze link.
Wil je het hele artikel lezen? Schrijf je in via de knop 'Lees hier meer!' en ontvang wekelijks naast een samenvatting, ook meer over de context en de toepassing:
